زراعت یا مبارزه با گرسنگی

مقدمه

چنانچه ميدانيم افغانستان يك كشور زراعتي بوده و اقتصاد آن به شكل مستقيم به زراعت وابسته است ، اما متاسفانه زراعت در كشور ما بشكل سنتي و عنعنوي بوده و اين عمل باعث گرديده كه محصولات زراعتي اكثر مورد حمله آفات و امراض قرار مي گيرند . از جمله ميتوان از باغدارن كه در افغانستان مصروف باغداري اند و محصولات شان همه ساله مورد حمله آفات و امراض قرار گرفته و از اين رهگذر خسارات هنگفت را ايشان متحمل مي شوند . از همين جهت من علاقه گرفتم كه موضوع سيمينار خويشرا راجع به حشرات و آفات مهم بادام انتخاب نمايم زيرا اين درخت مثمر كه يكي از درختان با ارزش و داراي ساحه برورش وسيع بوده مواد تهيه نمودم كه معرفي حشرات و آفات مهم بادام است كه ميتوانند سبب كاهش قابل ملاحظه در اين ميوه گردند اگر به وقت معين تشخيص و ازتكثر و تخم گذاري و مراحل بعدي نمو آنها جلو گيري نشود عوامل و خيمي را در قبال خواهد  داشت .

حشرات و آفات مهم كه در اينجا از انها ياد آوري شده اند،

عبارتند از:

·  مور خيمه ساز بادام

·  جولاگك بادام

· مور بت دار بادام

·شيرك سفيد سياه رگ ·      

.چيچك نرم بادام

·   شبشك ها

·   كنه ئي دو نقطه ئي

بادام مورد حمله تعداد زياد از آفات نباتي قرار گرفته و سالانه خسارات بزرگ اقتصادي را بار مي آورد تقريبا تمام حصص نبات مورد حمله حشرات كنه هاي نباتي قرار مي گيرد . آنعده از آفات كه اهميت اقتصادي دارند ذيلا توضيع مي گردد.براي جلو گيري از خسارات اقتصادي و با در نظر داشت حفظ محيط زيست و عوامل ديگري كه ناشي از استعمال آفت كش ها بميان ميايد روش تنظيم همه جانبه آفات يا (IPM ) را در كنترول بكار مي بريم و هدف آن بائين نگهداشتن خساره اقتصادي ناشي از حمله آفات مي باشد.تمام طرق هاي ممكنه را به همين منظور تحت مطالعه قرار داده و از امكانات دست داشته استفاده مي نمايم با بكار بردن ميتود يا روش كنترول همه جانبه آفات از خسارات اقتصادي جلو گيري گرديده و هم در حفظ محيط زيست ودشمنان طبيعي كمك مي نمايم .

 مور خيمه ساز بادام :  Eriogaster   anlygdali  

اين حشره بادام گا گاهي سيب را مورد حمله قرار مي دهد و لاروا آن در اوايل بهار هنگام سبز شدن  يا باز شدن بندك ها بزرگترين خساره وارد مي كند.در صورتيكه تعداد شان بالاي نبات زياد باشد باعث از بين بردن تمام برگ نبات مي شوند. از هنگام باز شدن بندك ها الي اخير شگوفه بادام لاروا ها از برگ تغذيه كرده و در صورت شدت آفت نبات را بي برگ ساخته تشكيل و توليد ميوه كم شده و حتي تاثيرات آن بالاي حاصلات سال آينده نيز محسوس مي شود .

مشخصات حشره :

حشره مكمل : شب بركي است كه بال هايش رنگ نصواري روشن داشته و خطوط مدور روشن بالاي بال ها قرار دارد.

تخم : شكل بيرل مانند را داشته رنگ آن سبز و قسمت مركزي آن خال هاي سياه دارد . تخم ها بهلوي هم بالاي شاخچه ها گذاشته شده و توسط مويك هاي نصواري مايل به خاكي آنرا مي بوشاند .

لاروا :داراي رنگ نصواري تاريك بوده و قسمت تحتاني بدن آن از مويك هاي زياد بوشانيده شده است .

دوران حيات :

زمستان را بشكل تخم بالاي نبات سبري كرده و وقتيكه اوسط درجه حرارت به  6 مي رسد تخم تفريخ شده و اين وقتي است كه بندك ها كمي بزرگ شده و تمام لاروا ها قبل از شگوفه از تخم مي برايند لاروا چهار مرنيه بوست اندازي كرده و در ظرف 3 الي 4 هفته به سن بلوغ مي رسند بعدا نبات را ترك كرده و به مرحله بيوبا مي روند كه اين وقت تقريبا  آخير  شگوفه هاي بادام مي باشد كه بعد از 2 الي 3 هفته شبرك ها برواز كرده تخم گذاري مينمايند .

طريقه هاي كنترول :

1-   جمع آوري لانه هاي كه بداخل شان تخم است در ايام زمستان

2-   جمع آوري خيمه ها بعد از برامدن لاروا

3-   ادويه باشي توسط لارسبان قبل از شگوفه بادام  

جولاگك درختان:Hyponomeuta malinellus  

يكي از آفات مهم ميوه جات محسوب شده و در كابل،بروان،غزني،خوست بكتيا،و بكتيكا شيوع دارد. درختان سيب،بادام ، شفتالو ، زردالو وغيره ميوه جات را مورد حمله قرار مي دهد. لاروا ها بعد از باز شدن بندك برگ را نقب زده كه در حدود يك سانتي متر عرض و دو سانتي متر طول دارد .

در هر ماين يك لاروا وجود دارد.

بعد از شگوفه لاروا ها برگ ها را باهم تنيده و يك ساختمان جال مانند را تشكيل مي دهند و بداخل آن قرار گرفته و از برگ ها تغذيه مي نمايند بر علاوه ميوه هاي خورد را نيز مورد حمله قرار داده كه اين ميوه ها به زمين مي ريزند.لاروا ها بهمين ترتيب بيشتر برگ ها را مورد حمله قرار داده و متضررمي سازند. هرگاه تعداد شان بالاي نبات ميزبان زياد شود حتي تمام درخت را با رشته ها تنيده وانرا كاملا بي برگ مي سازند. درختان مصاب شده از نمو باز مانده ، ميوه نمو نكرده و به زمين مي افتد و حتي قادر نيست تا بندك هاي سال اينده را تشكيل دهد. اين درختان در مقابل سردي حساس گشته و اندك سردي باعث خشك شدن انها مي گردد. 

مشخصات حشره :

بروانه:داراي بالهاي باريك به رنگ سفيد و يك تعداد خال هاي سياه بالاي بال هاي ان قرار دارد.

تخم:تخم ان بيضوي داراي رنگ سياه  و در زير يك قشر محكم به شكل هموار بالاي شاخه ها توسط حشره ماده گذاشته مي شود.

لاروا: رنگ ان زرد مايل به خاكي دو قطار خال هاي سياه در بالاي بدن ان قرار دارد.

بيوبا: رنگ نصواري داشته و بداخل غوزه سفيد رنگ مي باشد.

دوران حيات :

زمستان را بشكل لاروا در زير ساختمان سمنت مانند سبري كرده در بهار وقتي كه شرايط مساعد گردد به شكل خزيدن حركت كرده ووقتي كه درجه حرارت به 10 تا 15 درجه سانتي گريد مي رسد برگ هاي جوان را تونل ساخته و به تغذيه شروع مينمايند كه بعد از شگوفه برگ ها را با هم يكجا تنيده خيمه مي سازند. لاروا ها در اخير ماه ثور و اوايل جوزا در جال اخري خود تجمع كرده ، غوزه را تشكيل و در داخل ان به بيوبا مي روند.بعد از 8 الي 10 روز بروانه ها بروز كرده كه بعد از جقت گيري هر حشره ماده 50 تا 80 عدد تخم را بشكل كتله در بالاي شاخه ها گذاشته و با مواد سمنت مانند انرا مي بوشانند. لاروا ها در برج سرطان و اسد از تخم برامده در زير بوش سمنت مانند تا بهار سال اينده باقي مي مانند.

طريقه كنترول:

o جمع آوري جال توسط دست و قطه كردن شاخه هاي مصاب شده و سوختاندن انها.

o در صورت شدت افت ادويه باشي با يكي از حشره كش هاي كه خاصيت تماسي داشته باشد.  

مور پت دار (Brown tail moth )

Family: lymantriidea 

Order: Lepidoptera 

N:   Euproctis chrysorrhoea 

اين افت در ولايات كابل، بروان؛ كابيسا و بدخشان شيوع نموده و اشجار مثمر و غير مثمر رامورد حمله قرار مي دهد. كه در نتيجه نبات را بي برگ ساخنه و باعث كمي حاصل درميوه جات و خشك شدن جنگلات مي گردد

مشخصات حشره :

پروانه :بال هاي بروانه رنگ سفيد مانند بدن حشره دارد قسمت اخر بدن با مويك هاي سفت نصواري رنگ بوشيده شده  بروانه از طرف شب برواز كرده و به روشني جذب مي شوند. اكثرا در اطراف بايه هاي برق از طرف شب تجمع مي نمايند برواز قوي داشته و بشكل دسته جمعي برواز مي كنند.

لاروا : لاروا داراي رنگ نصواري و علامات سرخ و سفيد در اطراف بدن خود دارد.لاروابوشيده از مويك ها ميباشد. اين مويك ها به اساني جدا شده وبه هوا براگنده مي شوند كه بيحد سبب خارش جلد مي شوند. اين مويك ها سبر تدافعي لاروا در طول زندگيش مي باشد. بعضي انسانها در مقابل اين مويك ها حساسيت داشته درصورت تماس با جلد سبب بنديدگي و امكان دارد باعث مرگ شده و بعضي ها به مشكل تنفسي مواجه مي شوند.

دوران حيات:

مور بت دار زمستان را به شكل لارواي جوان در داخل جال ها بشكل دسته جمعي سبري نموده در بهار وقتيكه برگ ها باز ميشوند لاروا ها فعال شده و از جال برامده شروع به تغذيه مينمايند از طرف روز نموده ازطرف شب دوباره به جال خود برمي گردند. وقتيكه لاروا ها بزرگ شدند بالاي تمام حصص نبات براگنده شده و به تغذيه خويش بدون اينكه به لانه خود برگردند. ادامه مي دهندلاروا هاوقتيكه به سن بلوغ رسيدند جا هاي مناسب را بيدا كرده شامل مرحله بيوبا مي گردند و بعد از مدت دو هفته بروانه ها بروز مي نمايند.بروانه ها بعد از جفت گيري بشكل دسته جمعي كه هر دسته آن در حدود 300 عدد تخم قرار دارد بالاي برگها و شاخچه هاي نبات ميزبان مي گذارند بعد از يك هفته الي دو هفته لاروا ها برامده از برگ ها تغذيه و در عين زمان شروع به ساختن جال مي كنند و در بين همن جال ها زمستان خود را سبري مي كنند.كه در هر جال 50 الي 2000 عدد لاروا مي باشد در بهار لاروا ها از لانه خودخارج شده  و بالاي برگ ها و شاخچه هاي نبات ميزبان تيت و براگنده شده شروع به تغذيه مينمايند بعد از اينكه به سن بلوغ رسيدند غوزه را تشكيل و به داخل آن به مرحله بيوبا مي شوند. بعد از مدت تقريبا سه هفته بروانه ها بروز نموده كه بعد از جفت گيري بالاي برگها و علف ها تخم گذاري كرده و بعد ازمدتي لاروا ها تفريخ شده و نسل دوم شروع مي شود و لاروا هاي سن دوم بداخل جال زمستان گذراني مي نمايند.در يك سال يك مرتبه توليد نسل مي نمايند.

 طريقه كنترول:

-1 جمع اوري جال حشره در زمستان

   -2استعمال تلك هاي فيرموني بخاطر جذب افراد مذكر

-3   ادويه باشي با دميلين يا داي فلوبنزوران وقتيكه لاروا ها از لانه خارج مي شوند.

-4 ادويه باشي ذريعه سوبر تابب به اندازه يك الي يك و نيم ملي ليتر در في ليترآب

شبرك سفيد سياه رگ: (Black veined white)

Order: Lepidoptera

Family: pieridae

S.name: Aporia crataegi

اين حشره در زابل، هلمند، جوزجان،سمنگان، بغلان ، كندز و بروان شيوع داشته بادام، سيب ، الو ، ناك ، زردالو ، الو بالو، و شفتالو را مورد حمله قرار مي دهدبزرگترين ضررآن از وقت سبز شدن الي باز شدن بندكها بوده كه لاروا ها از بندكها تغذيه مينمايند در صورتيكه نفوس شان بالاي درخت زياد باشد،تمام درخت را بي برگ مي سازند از وقت باز شدن بندك الي اوايل ثور لاروا ها از برگها تغذيه و انرا بي برگ مي سازند.از برج سرطان الي سنبله لاروا ها  از قسمت هاي بالاي برگ تغذيه كرده  و تنها اسكليت برگ باقي مي ماند ولي قسمت بائيني برگ يا بوست بائيني بحال خود مي ماند.

مشخصات حشره:

حشره مکمل: دارای بالهای سفید و رگهای سیاه بوده دارای طول 2 سانتی متر میباشد.

تخم: تخم شکل بیضوی بوده و در دسته های 100 تا 200 عدد در زیر برگ میزبان توسط افراد مونث گذاشته میشود. تخم ها دارای رنگ زرد روشن و بشکل عمودی فرار دارند.

لاروا: لاروا های سنین اولیه کوجک و دارای ک.های زیاد بوده اما وقتیکه به رشد کامل خود می رسد 3 سانتی متر طول داشته و رنگ شان نظر به سن شان فرق میکند. لاروا های سن اول تا سوم نصواری مایل به زرد یا سرخ اما لارواهای سنین چارم و پینجم دارای رنگ سیاه معه سه خط سیاه تاریک میباشد.

یوپا: دارای طول 2 سانتی متر دارای رنگ زرد و دیزاین سیاه میباشد پیوپا به ساقه نبات میزبان چسپیده است.

دوران حيات:

لاروا های سن سوم زمستان را در بین خیمه هایکه در داخل برگ توسط تارهای ابریشمی با شاخچه چسپیده سپری مینمایند. در داخل یک خیمه در حدود 50 عدد لاروا قرار دارد این این لاروا ها در اوایل بهار از پندک تغذیه در طول 2 ماه به نموی کامل خود میرسند در برج ثور و جوزا به مرحله پیوپا رفته و بعد از 1-3 هفته شبپرک ها بروز نموده تا معدتی پرواز کرده  بعدا جفت گیری و تخم گذاری مینمایند یک حشره مونث از 150 تا 800 عدد تخم را بشکل دسته بالای برگ ها و نوده ها فرار داده که در هر دسته 15 تا 100 عدد تخم وجود دترد لاروا ها بعد از مدت 2 الی 4 هفته از تخم برآمده (ماه اسد) و برگها را خورده و تنها اسکلیت برگ باقی میماند. در ماه میزان لاروا ها سن سوم لانه داخل یگ عدد برگها ساخته و آنرا با تار های ابریشمی باشاخه چسپانده زمستان گذرانی مینمایند.

1- قطع و از بین بردن لانه ها در خزان

2- پاشیدن باکتریای بسیلس تورنجنسس علیه لاروا ها

3- در صورت شدت آفت ادویه پاشی با یکی از حشره کشها قبل از بازشد پندکها 

چیچک نرم قشر بادام:

چیچگهای نباتی یا حشره سپردار مربوط به اردر .............................. بوده و در طول دوره حیات خود به زیر سپر باقیمانده حرکت نمیکند. دارای دهن مکده بوده و از شیره نباتی تغذیه مینمایند. وقتیکه محل مناسب برای تغدیه پیدا کردند خود را جابجا نموده و به تولید قشر پرداخته وتا اخیر زندگی به زیر قشر محافظوی میباسند. آفات مهیم نباتی محسوب شده و خسارات هنگفتی را به درختان میوه وارد مینمایند.چیچکهای نباتی به دو دسته قشر نرم و قشر سخت تقسیم شده اند که چیچک نرم قشر بادام نیز از جمله چیچکهای نرم قشر میباشد.این چیچک جسامت متوسط داشته 2-3 ملی متر قطر 3 ملی متر ارتفاع دارند. رنگ سپر تا اوسط ثور گلابی و یک خط زرد از وسط انرا قطع کرده اما در مراحل بعدی رنگ قشر نصواری میگردد.در اثر تغدیه این حشره نباتات ضیعف شده که در نتیجه حاصل میوه تقلیل شده و نباتات مصاب به این آفت بعداز چند سال محدود از بین میروند.

مشخصات حشره:

حشره کامل: سپر حشره ماده و از مزکر هموار.

طویل و سفید است و بیدون بال میباشد.

تخم: سفید و بیضوی است

نیمت یا نامکمل: شکل هموار داشته رنگ آن نصواری و دارای سه جوره پا میباشد.

دوران حیات:

زمستان را بشکل نیمه مکمل(مرحله دوم پوست اندازی) بالای شاخچه ها سپری و در بهار نموی خود را تکمیل نموده و جفت گیری مینمایند. بالای شاخچه ها تخم گذاری کرده و یک حشره ماده از 500-1149 عدد تخم میگذارد. تخم ها بعد از 10 روز تفریخ و نوزاد ها بشکل خزیدن از زیر قشر حرکت کرده و بالای شاخه ها خود را جابجای میسارد. 

طریقه کنترول:

1- جمع آوری نوسط دست قبل از برآمدن حشره از تخم و یا تمام اسکیل ها را میتوان توسط خراشیدن با یک جاروب یا پارچه بوری سندی از بین برد.

2- ادویه پاشی در بهار قبل از اینکه حشره سپر محافظوی خود را تشکیل هوستاتیون ویا سیوین

این حشره مزبان متعدد داشته بادام سیب ناک آلو مرسل و ستروس جمله قرار میدهند. از جمله چیچکهای سخت قشر بوده و به شکل خاکهای سرخ مشاهده گردیده توسط خرطوم خود انساج را پاره کرده و مایع سلوارا که زهری است تزریق و بعدا شیره را می چوشد که در نتیجه درخت درست نمو نکرده و حاصل میوه کم میشود. شاخه های از نمو باز مانده و بعدا از بین میروند. بر علاوه درخت بمقابل سرما حساسیت پیدا کرده در هوای سرد خشک شده و میمیرد.

مشخصات حشره:

چیچک مکمل: سپر حشره ماده مدور بوده و به اندازه سر سنجاق ا ست رنگ حشره نصواری تا به سیاه بوده و مرکز آن زرد کم رنگ است سپر حشره مذکور بیضوی طویل هموار و سفید است حشره مذکور بال دارد.نا مکمل یا نیمف: دارای رنگ زرد روشن بوده بیضوی هموار و دارای سه جوره پا می باشد.

دوران حیات : زمستان را به شکل نیمه مکمل به زیر قشر سپری کرده و در بهار به نموی خود ادامه داده در برج ثوربه سن بلوغیت می رسند در این ایام جنس مذکر ظاهر گردیده و با افراد مونث جفت گیری می نمایند افراد مونث بعد از چندی نوزاد ها را تولد نموده که به شکل خزیدن از زیر قشر حرکت و یک محل مناسب را بر ای تغذیه پیدا و خود را جا یه جا ساخته شاخکها پاها و چشم های خود را از دست می دهند درعین زمان مواد چسپناک را ترشح کرده سپر خود را می سازند . افراد مذکر چهار مرتبه پوست اندازی نموده درحالیکه جنس مونث دو مرتبه پوست اندازی می کنند درظرف 6 الی 8 هفته نموی آن تکمیل و در یک سال سه الی چهار مرتبه تولید نسل می نمایند

1- کنترول میخانیکی : پاک کردن ساحات مصاب به آفات با استفاده از بوری های سندی به شرط که باعث زخمی شدن شاخچه های خود نبات نگردد.

2- کنترول بیولوژیکی : دشمنان طبعیی که بالای سنجوس اسکیل تغذیه می کنند دو توع قانغوزک های شکار چی اند که عبارتند از: فالبینک ..................................... و فانغوزک خورد دیگر  ...................... می باشند یک تعداد از زنبور ها و چلسید ها نیز از جمله پرازیت های این حشره می باشند این دشمنان طبیعی در پائین اوردن نفوس سنجوس اسکیل اهمیت بسزای داشته اما استعمال حشره کش ها به خاطر کنترول آفات دیگر بالای نبات در طول فصل نموی انها را از بین برده از همین لحاظ است که نفوس سنجوس اسکیل بالا می رود .طریقه کنترول بیولوژیکی و استعمال تیل ها در وقت استراحت نبات یا ادویه پاشی زمستانی میتود های قبول شده برای کنترول این آفت می باشد.از جمله ارگانو فاسفیت ها سوین (کارباریل )80% پودر قابل حل در آب برای کنترول این چیچک سفارش شده که به اندازه  2 الی 3 گرام در یک لیتر آب و یا 1.25 پوند در فی ایکر 2 الی 3 هفته قبل از شگوفه بادام زیرا سوین زهری بوده و زنبور عسل را که گرده افشانی توسط آن صورت می گیرداز بین می برد و هیچگاه در وقت شگوفه دواپا شی نشود .

شپشک ها : (Aphids )

شپشک های حشرات مکنده بوده که مربوط به اردر (Homoptera) می باشند شپشک ها جسامت خود شکل ناک مانند و دارای یک جوره مویک ها در انجام بدن خود می باشند بنام لولک های ترشحی یاد می گردند که از بند پنجم یا ششم شکم برامده اند شپشک ها دارای رنگ های مختلف مانند سیاه، سبز، سرخ ، زرد ، گلابی ، سفید ، نصواری ، خاکی میباشند شپشک ها دوران حیات مغلق و پیچیده دارند تخم های که زمستان را سپری کردند در بهار تفریخ شده و شپشک های ماده بدون بال بوجود می آیند که بدون القاح نوزاد را تولید می کنند تماما افراد که بمیان می ایند مونث و بدون بال اند و نوزاد هارا بمیان می آورند در خزان افراد مذکر و مونث بدون بال تولد می شوند که جفت گیری نموده و افراد مونث تخم های القاح شده را می گذارند که زمستان را به همین شکل سپری می کنند افراد مذکر امکان دارد که بالدار یا بی بال باشند اما افراد مونث تماما بی بال اند .شپشک ها تعداد زیاد از نباتات را مورد حمله قرار داده و خسارات قابل ملاحظه از نگاه کمی و کیفی بمیان می آورد .بر علاوه شیره نبات را مکیده و مقدار زیاد مواد قندی را ترشح نموده که این مواد بالای برگ ها چسپیده .بنا اسبب نموي يكنوع فنگس كه بنام سوتي مولد ياد ميشود . ميگردند اين فنس سوراخهاي برگ را بند ساخته و عمليه تركيب ضيائي يا فوتو سينتيسس را مختل ميسازند . شپشكها همچنين ناقلين امراض و يروسي در نباتات ميباشد

فاميلي را در بر ميگرد . تغذيه نموده در تابستان ميزبان دومي را مورد حمله قرار ميدهد.

ساحه انتشار :

شپشك سبز شفتالو در تمام دنيا يافت ميشود و ميتواند امراض ويروسي را انتقال بدهد يا موجوديت ران منحيث افت همانا انتقال امراض ويروسي رد نباتات ميباشد اين شپشك افات گلخانه ها نيز ميباشد كه با اساني از گلخانه همراه نمهالي بمزرعه انتقال ميباشد عامل ديگر انتقال و انتشار شان به فواصل زياد ميشد .

مشخصات :

تخم : تخم 0.6 مليمتر طول و 0.3 مليمتر عرض داشته و نوكدار است در ابتدا رنگ زرد ويا  سبز داشته ولي بزودي رنگ سياه ميشود .

نوازد : در مرحله ابتدائي رنگ سبز داشته اما بزودي رنگ زرد را بخود ميگرند چار مرحله پوست اندازي دارند كه هر مرحله 1 تا 2  روز را در بر ميگيرد . شپشك ماده بعد از 6 – 17 روز ولادت شروع به توليد نسل مي نمايند .اين شپشكها طور اوسط 23 روز زندهگي كرده و در ظرف 20 – 21 روز يك نسل آن تكميل و نسل بعدي شروع ميشود .

حشره مكمل :

بعد از ايكنه شپشكهاي بالدار بميان آمدند بالاي ميزبان تابستاني انتشار ميكنند . شپشكهاي بالدار سرو سينه سياه داشته وشكم شان داراي رنگ زرد مايل به سبز و لكه هاي بزرگ سياه در پشت  خود دارند . اينها نوزادهاي محدودي را تولدكرده و دوباره پرواز مينمايند .شپشكهائيكه از تخم هاي زمستان سپري شده توليد مي شوند تماما بدون بال و هركدام از 39 تا 80 عدد نوزاد را توليد ميكنند . هرگاه شرايط تغذيه وي نامناسب ويا محدود گردد و يا تراكم شان كنند در انصورت شپشكهاي بالدار توليد شده و از محل بود و باش بجاهاي ديگري پرواز مينمايند . در خزان افراد مونث بالاي ميزبان خزاني آمده و افراد بي بال كه قدرت توليد تخم را دارند . توليد مينمايند به افراد مونث تخم گذار افراد مذكر را توسط فيرومون جذب نموده كه حشرات مذكر قدرت جفت گيري با چندين افراد مونث رادارند تخم خودرا در درزها و جريهاي نبات ميزبان گذاشته كه معمولانزديك به پندكها ميباشد .

در صورتيكه نفوس شان بالاي نبات زياد باشد علايم قلت آب ٬ پژمردهگي و ضعيفي نموي نبات را نشان ميدهد . مصابيت طولاني سبب كمي حاصل ميگردد ضرر عمده اين شپشكها انتقال امراض و يرورسي در نبات است . نوزادها وحشرات مكمل هر دو قدرت انتقال امراض ويروسي  را دارند اما افراد بالغ بيشتر دخيل اند .

تنظيم آفت :

1 – كنترول زراعتي : مرحله زمستان گذاري شپشك را قبل از انيكه بزرگ شده و به ساحات ديگري انتشار نمايد بشكل ميخانيكي از بين ببريم .

2 – كنترول بيولوجيكي : فالبينكها ٬ مگسها ٬ شيرشپشك ٬ رنبورهاي پرازيتي قارچها حشره خوار از جمله دشمنان طبيعي اند كه شپشكها را كنترول مينمايند براي نگهداري و از دياد نفوس اين دشمنان طبيعي بايد در وقت استعمال افت كشها دقت لازم بخرچ داده شود تا باعث از بين رفتن دشمنان طبيعي نشويد .

3 – كنترول كيمياوي : در صورت ضرورت از حشره كشهاي ستيميك و انتخابي براي يك الي در مراتبه ادويه پاشي صورت گيردد.

كرم هاي سوراخ كننده تنه درختان wood borers :

كرم هاي سوراخ كننده تنه درختان عبارت از گروپي از حشرات اند كه قسمتي از دوره حيات خويش را با تشكيل لاروا يا بشكل حشره مكمل به داخل ريشه ويا شاخه هاي بزرگ يا زير پوست را تونل ساخته و يا بداخل مغز چوب و تنه بسياري درختان سپري مي نمايد بسياري از اين بورر ها قدرت توليد خساره داخلي را داشته و نباتات را متضرر ميسازند . ضرري كه از ناحيه حمله كرم هاي سوراخ كننده در نبات بوجود ميايد ممكن دوامدار ٬ متوسط و شديد باشد كه سبب مرگ نبات ميشوند .بوررها در نبات بادام سبب خشك شدن و يا چپه شدن ميشوند كه در اثر بسيارشديد از بين ميروند.

1 – قانغوزك شاخك دراز : اين قانغوزك چنار ٬ سيب ٬ بادام ٬ شفتالو ٬ زردالو ٬ چار مغز ٬ پشه خانه ٬ بيد و ديگر اشجار مثمر و غيرمثمر را مورد حمله قرار ميدهد . لارواي اين حشره تنه را برسه و سوراخ بزرگ بيضوي را در تنه و شاخهاي بزرگ ايجاد ميكند كه سبب ضعيف شدن نبات ميشود . در صورت مصابيت شديد نبات متضرر شده خشك شده و يا در اثر وزش بادهاي شديد چپه ميشود .

مشخصات حشره :

بالغ : داراي رنگ سياه نصوراي است . 3 – 4 ملي متر طول داشته و داراي شاخكهاي طويل مي باشد پوست سخت ركلفت داشته و بعضآ ملون به خطوط ٬ بند ها و يا خالها ميشود .

لاروا :جسم نرم و بزرگ داشته 3 سانتي متر طول و بدون پا------رنگ كوليمي ٬ سرگردد يا مدور با رنگ نصواري دارد .

دوران حيات :

لارواي اين حشره مدت 2 – 3 سال بداخل تنه يا شاخه هاي بزرگ زندهگي كرده و زمستان را نيز در حالت لاروا سپري مينمايد .لاروا مسن در بهار بمرحله پيوپا رفته و قانغوزك ها در ماه هاي ثور و جوزا بروز مينمايند .حشرات مكمل بالاي برگها تغذيه ولي توليد خساره را نمي نمايند . قانغوزك ها نزديك شام و از طرف شب فعال بوده اما ا طرف روز خود را در زير پوست ٬ تونل لاروا ها زمستاني و غيره جا ها پنهان ساخته و بعد از غروب آفتاب مخفي گاها را ترك نموده و در بالاي درختان الي برامدن آفتاب گردش مينمايند.حشرات مونث بعد از جفت گيري بالاي تنه و شاخه هاي بزرگ تخم گداري كرده و يك حشره ماده  از 1 – 3 عدد تخم را در نقاط مختلف گذاشته و جمعآ از 240 – 270 عدد تخم مي گذارد . بعد از مدت 9 -17 روز تخم ها تفريح و لاروا ها ميبرايند كه رنگ سفيد داشت و 4 ملي متر طول دارد هر لاروا براي خود تونل ساخته و در بين پوست و چوب تغذيه مينمايند بعدآ لاروا تنه را سوراخ كرده داخل فسمت هاي چوبي نبات ميشوند در اخير موسم نموئي اولا لاروا ها تونل ها را به امتداد 25 سانتي متر ساخته كه اين تونل ها ابتدا موازي به تنه درخت بوده ولي بعدآ بطرف پاهين گالرئي به طول 15 سانتي متر ايجاد مينمايند در قسمت قاعده همين گالري لارواها زمستان خود را سپري نموده و در بهار سال آينده به تغذيه خويش ادامه ميدهند كه تونل هاي عميق تر را بداخل تنه ايجاد ميمايند . در اويل اسد ( 5 – 10 اسد ) لاروا ها كيسه را ساخته و بداخل آن به مرحله پيوپا ميروند . كه بعداز مدت دو هفته حشرات مكمل بروز نموده و در داخل همين قشر پيوپا تا بهار بحال استراحت مينمانند كه بدين اساس دوران حيات آنها مدت دو سال را در بر ميگيرد.

علايم آفت :

موجوديت سوراخهاي خروجي بزرگ در تنه و شاخه ها ٬ ذرات نصواري مانند در بيخ نبات نمايانگر موجوديت آن آفت است .حشرات بالغ به روشني جذب ميشوند وبصورت واضح در حال استراحت بالاي نبات ديده ميشوند . در اشجار مصاب شده علايم خشكي بطرف عقب شاخه ها ديده شده و برگها خشك ميشوند .

طرز انتشار :

انتشار اين حشره توسط حشرات مكمل بطي بوده اما توسط انتقال چوب هاي ملوث و بدون تداوي از يكجا بجاي ريگري به اساني انتقال مي يابند .

اهميت اقتصادي آفت :

يكي از افات مهم و عمده اشجار مثمر و غير مثمر مي باشد . اشجار سالم ٬ وضعيف را مورد حمله قرار ميدهد در عين درخت مصاب شده چندين نسل را سپري تا انيكه سبب خشك شدن آن ميشود .بعضي اوقات لاروا هاي جوان بالاي طبقه كمبيم نبات تغذيه نموده و باعث مرگ سريع نبات ميشوند درخت هاي جوان با داشتن پوست نازك در مقابل بورر بسيار حساس بوده و 1 – 3 عدد لاروا كافيست تا نبات را از بين ببرد.

طريقه كنترول :

1 – عمليات زراعتي : اشجار و درختان ميوه را قوي و صحت مند نگهداريد . سيستم وقايوي يا تدافعي يگانه را كنترول آن ميباشد . هيچ وقت نگذاريد تا درخت تان باين آفت ملوث شود.ورايتي هاي مقاوم را انتخاب كرده و اشجاري راكه در محيط توافق دارند غرس نمايد نباتات خويشرا با استعمال كود سبز ٬ فاصله درست ٬ آبياري منظم ٬ استعمال كود٬ شاخه بري و دواپاشي زمستاني ٬ قوي و سالم نگهداريد .

۰از زخمي شدن تنه وريشه جدا جلوگيري نمايد .

۰شاخه ها و اشجار خشك شده را دور نمايد تا از انتشار و مصابيت بيشتر جلوگيري گردد اگردرختان را بمنظور سوخت ذخيره مينمايد بنآ پوست درخت را دور كنيد.

2 – لاروا را ميتوان با پاك كردن تونل يا سوراخ و يا با غوطه نمودن يكمقدار پخته ايكه با حشره كشهاي ارگانوفاسفت ملوث شده باشد از بين برد . پخته را داخل سوراخ كرده بعدآ دهن سوراخ را با گل كلي با مكن ببنديد .

كنه هاي نباتي :

كنه هاي نباتي آفات مهم درختان ميوه و گلها محسوب گرديده وسالانه خساره اقتصادي را بار مياورند .كنه هاي جسامت خورد داشته وتوسط چشم ديده نميشود .و يا استفاده از لينز آنها را ميتوان بخوبي مشاهده نمود كنه ها داراي دهن خراشنده چوشنده بوده و مايع يا شير نبات را مي مكند كه در اثر آن نبات قوت خود را از دست داده ضيعف ميگردد كه سبب تقليل در حاصل شده و بر علاوه سبب خشك شدن نبات ميگردند . كنه هايكه نباتات ٬ ميوه جات ٬ سبزيجات و گلها را مورد حمله قرار داده و ازنگاه زراعت اهميت فوق العاده دارند . قرار ذيل اند : 

كنه دو نقطه ئي ( Two spotted spider mite ) Tetranichus urticeae

از جمله افات نباتي بوده و بيش از 300 نوع ميزبان دارند جسم خورد داشته توسط چشم ديده نميشوند . داراي 4 جوره پاها بوده ولي كنه نامكمل يا تيمف داراي سه جوره پا ميباشد . داراي رنگ نصواري و يا نارنجي مايل به سرخ بوده ولي رنگها سبز ٬ سبزمايل به زرد و يا رنگ شفاف بيشتر مشاهده ميگردد .دونقطه سياه در دو بغل خود دارد كه شفاف بوده و قابل ديد ميباشد اين لكه ها مملو از مواد اضافي ميباشند .كنه ماده نسبت به كنه مذكرجسامت خورد داشته باريكتر است . 

دوران حيات :

دوران حيات آن داراي مراحل ذيل ميباشد : تخم ٬ لاروا ٬ دو مرحله نيمف (پروتونيمف و ديوتونيمف ) و كنه مكمل .تخم ها در نوك رشته هاي نازك چسپيده بوده و در ظرف تقريبآ سه روز تفريخ مي شود .مراحل زندگي آن از تخم الي كنه مكمل تفاوت بزرگ داشته ومربوط به درجه حرارت مي باشد در تحت درجه حرارت تقريبآ 80 درجه فارنهايت در ظرف 5 تا 20 روز دوره حيات خويش را تكميل مينمايد چندين نسل را در يكسال توليد كرده ويك كنه ماده از 2 تا 4 هفته زنده گي كرده و چندين عدد تخم ميگذارد.اين كنه ها هواي خشك و گرم را در تابستان و خزان ترجيح داده ولي درتمام موسم سال يافت ميشوند كنه ماده درزير خاشاك و يا پوست درختان به خواب زمستاني ميرود .كنه دو نقطه ئي   آفت مدهش در گزين هوس ها نيز ميباشد اين كنه ها در عقب برگ مصروف تغذيه بوده و سبب خاكستري شدن برگها ميشود در اثر تغذيه آن خالها و لكه سوخته در برگ در مرحله پيشرفته آن پيداشده و ضرر كنه بالاي گلها باز شده سبب نصواري شدن وخشك شدن گلبرگ ها شده ومشابه به سوختگي دوا ميباشد . طوريكه قبلا گفته شد تمام كنه ها داراي دهن مكنده بوده كه ساختمان دهن خرطوم مانند خود را داخل انساج نبات كرده سطح نبات را خراشيده و شيره را ميجوشند و ابتدا در عقب برگ فعاليت داشته و جالها يا رشته هاي باريك را تنيده در زير همين رشته ها فعاليت مينمايد .در اثر تغذيه كنه هاي دونقطه ئي لكه هاي خورد بي رنگ درنقاط تغذيه شده تشكيل مي شود كه بلاخره برگها زرد ٬ خاكستري و يا رنگ برنجي را بخود گرفته و حتي در صورت شدت درخت بي برگ مي شود .

طريقه كنترول :

۰كنه هاي شكاري : كنه هاي شكاري مربوط به جنراي Phytoseiulus   

Amblyseius  ٬ Metaseiulus

۰فالبينكها ٬ خسك ٬ تريپس (Leptothrips ) و شير شپشك .

 1 – بشكل ميخانيكي توسط آب شسته شود و تمام برگها نبات كه در زمين ريخته جمع آوري و سوختانده شود .

2 – استعمال كنه كشها مانند مايتك ٬ اگروفول و ديكوفول